Preek op 21-05-2020, Hemelvaart van de Heer, jaar A, diaken Eelke Ligthart
Openingswoord
Allemaal van harte welkom. Vandaag vieren we het Hoogfeest van Hemelvaart. De lezingen van Hemelvaartsdag besteden relatief weinig woorden aan het ten hemel varen van Jezus zelf. In de 1e lezing uit de Handelingen en in het Evangelie van Matteüs wordt er een zin aan geweid.
Daarmee lijkt te worden aangegeven dat niet de gebeurtenis zelf, maar de gevolgen ervan onze aandacht verdienen.
In de afgelopen veertig dagen heeft Jezus de apostelen de ogen geopend en ze toegankelijk gemaakt om uit te kunnen trekken en het woord van God te verkondigen. Om aan ons te vertellen hoe we op het spoor van God kunnen komen en er enthousiast van kunnen worden en blijven. Om het verhaal ook in onze tijd verder te brengen dichtbij en veraf. De H. Geest , de helper, wordt ons beloofd, zodat we ons niet verlaten hoeven te voelen.
Preek
Dierbare medegelovigen, volgens het opinieonderzoek ‘God in Nederland’ zijn er in Nederland op de 100 katholieken 87 die het niet meer weten. Het geeft te denken dat zoveel katholieken niets kunnen met bepaalde beelden die in de Bijbel een belangrijke rol spelen. Tegelijk kun je je afvragen hoe erg het is, wanneer iemand zich bij ‘de hemel’ weinig kan voorstellen.
De laatste gesprekken van Jezus met zijn leerlingen gaan niet over de hemel, maar over de aarde, over leerlingen die gedoopt worden met heilige Geest, zodat ze de nodige kracht en energie krijgen om van Jezus te getuigen ‘tot het einde der aarde.’ Aan het slot van het evangelie van Matteüs, dat we zojuist gelezen hebben, wordt zelfs met geen woord over een hemelvaart gerept. Niet de hemel staat in dit stukje centraal. In de hemel heerst God. Daarover hoeven de leerlingen zich geen zorgen te maken. De vraag is hoe Gods bedoelingen op aarde gestalte krijgen, hier en nu, ja ook vandaag.
Het feest van Hemelvaart zegt ons dat dit gebeurt door mensen die zich laten inspireren door de Geest van Jezus die in de hemel en dus bij zijn Vader is en aan wie God zijn scheppende en bevrijdende kracht heeft toevertrouwd. Matteüs sluit zijn evangelie dan ook af met de plechtige verklaring van Jezus: God heeft mij alle macht gegeven, niet alleen in de hemel, maar ook op aarde. Maak alle volkeren tot mijn leerlingen, doop alle mensen en leer hun alles in praktijk te brengen wat ik heb bevolen. En weet dat ik bij jullie zal zijn, alle dagen tot aan de voleinding van de wereld.
Jezus bedoelt zijn woorden als bevrijdend en grensverleggend. Hij maakt zijn leerlingen tot ‘missionarissen zonder grenzen’. De Blijde Boodschap is niet alleen voor Joden bestemd, maar voor alle volkeren en de doop is niet bedoeld voor een select gezelschap, maar voor alle mensen. Zijn laatste woorden op aarde zijn een oproep tot vertrouwen. Hij zal bij zijn leerlingen zijn, ‘alle dagen’, ‘tot aan de voleinding van de wereld’, dus niet alleen als ze grote dingen doen, maar juist ook als ze er weinig van terecht brengen.
Indrukwekkend allemaal, maar toch hebben sommige mensen moeite met deze woorden van Jezus. Een tijd geleden sprak ik iemand die zei dat de uitspraken van Jezus hier iets totalitairs hebben. Immers Hem is ‘alle’ macht gegeven. Dus geen scheiding der machten. ‘Alle’ volkeren moeten zijn leerlingen worden. Dat klinkt niet zo vriendelijk naar andere geloofsgemeenschappen toe. ‘Alles’ wat hij bevolen heeft, moet in praktijk gebracht worden, dus geen ‘geloof à la carte’, waar ieder bestelt waar hij zin in heeft. En alle zinnen staan in de gebiedende wijs: ‘Ga!’ – ‘Maak alle volken tot leerlingen!’ – ‘Doop hen!’ – ‘Leer hun alles in praktijk te brengen wat ik bevolen heb!’, bepaald niet de non-directieve aanpak die we in onze pastorale opleiding geleerd hebben. Niet voor niets zijn deze woorden van Jezus als zijn ‘missiebevel’ de geschiedenis ingegaan.
Jezus gebruikt inderdaad een gezagvolle taal. Maar hij doet dit niet om een kerk te stichten die gebaseerd is op macht en overheersing, maar omdat hij weet dat alles op het spel staat. Het gaat in zijn evangelie niet om wat vrijblijvende adviezen. Zijn evangelie is een kwestie van leven of dood. Het gaat om niets minder dan het geluk van mensen, van alle mensen. Hem is alle macht gegeven, niet om te heersen over mensen, maar om ze juist te bevrijden van machten die hun geluk bedreigen. Beter dan wie ook weet Jezus dat de groten der aarde misbruik maken van hun macht over mensen. ‘Maar zo mag het bij u niet zijn… ook de Mensenzoon is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losprijs voor velen’. De macht die Jezus van de Vader krijgt en die hij doorgeeft aan zijn leerlingen, is macht over ziekten en demonische obsessies en verslavingen, die het geluk van mensen aantasten, geen macht die neerdrukt, monddood maakt en kwetst, maar een macht die mensen gelukkig maakt, ze opricht, mondig maakt en geneest.
Paulus heeft het vandaag in de tweede lezing over die macht van Christus, geen macht over mensen, maar in mensen.
Lieve mensen, wij mogen genieten van het leven omdat er een God bestaat, onze God. Daarom hoeven we ons geen zorgen te maken. Ook al is Hij achter de wolken verdwenen, Hij is hier, hij is er nu. Hij gaat met ons mee in goede en slechte dagen, met zijn troost en bemoediging. Over tien dagen stuurt Hij ons de H. Geest. Laten we enthousiast blijven over de komst van de H. Geest. Bidden we vandaag met Paulus dat Christus ons innerlijk oog moge verlichten zodat we merken ‘hoe overgroot zijn macht is in ons die geloven.’ Amen.