Preek op 25-12-2019, Eerste Kerstdag, jaar A, diaken Eelke Ligthart
Openingswoord
Allemaal van harte welkom bij de viering van de H. Eucharistie op het feest van Kerstmis.
We vieren dat de zoon van God, Jezus, mens is geworden onder de mensen. Geboren in een armzalige stal. Voor Jozef en Maria was geen plaats in de wereld. Als een kind wordt geboren, begint de wereld opnieuw. Alles wordt anders voor de ouders ja zelfs voor de wereld. Jesaja omschrijft het heel duidelijk; Het volk dat wandelt in duisternis, ziet een helder licht en straalt over hen die wonen in het land van de dood. Het is het licht van Christus dat in de wereld is gekomen. Veel mensen spreken over de donkere dagen voor Kerstmis en verlichten huizen en tuinen om de duisternis te verdrijven. Twee soorten licht. Zoals de evangelist ons vandaag voorhoudt gaat het over: Het ware Licht dat iedere mens verlicht kwam in de wereld.
Preek
Je naam is een verhaal, zegt men wel eens. Je naam is jou gegeven door je ouders, vaak met zorg uitgezocht. Namen dragen vaak een betekenis met zich mee. De betekenis van iemand die een voorbeeld in je leven kan zijn, een familielid, een heilige. Soms heeft je naam een betekenis waarin een soort programma doorklinkt: zoals ‘de stoere’ of ‘de lieflijke’. Soms ligt er in een naam een verlangen besloten, een belofte, hoop.
Maria geeft haar pasgeboren kindje de naam Jesjoea, ‘Jezus’. In het Hebreeuws hoor je de naam van God er in meeklinken: ‘Jezus’ betekent: God redt. Deze naam zet dit kleine jongetje rechtstreeks in de lijn van de grote profeten als Jesaja en Jeremia. Ja, deze telg uit het geslacht van David, is iemand vol belofte. In de afgelopen nacht klonken er nog meer namen voor dit kind dat temidden van ons is geboren: wonderbare raadsman, goddelijke held, koning van de vrede: zijn rijk zal gestut worden door recht en gerechtigheid.
Dit kleine kindje, met kleine handjes, heeft nog geen handen die kunnen genezen. Hij huilt nog zoals alleen pasgeboren baby’s doen, heeft nog geen woorden tot zijn beschikking. Kan nog niet verhalen over zijn vader in de hemel en weldoende rondgaan. En toch is alle hoop van het volk van Israël in hem samengebald. Het volk kan jubelen van vreugde, want wat door Jesaja werd voorzegd en wat in Psalm 98 wordt bezongen, is vandaag werkelijkheid geworden: ‘Alle einden der aarde hebben het heil gezien, dat komt van onze God: Licht straalt heden over ons, de Heer is geboren.’
Als Johannes zijn evangelie schrijft hebben de eerste christengemeenten al vaste grond onder de voeten in de landen rond de middellandse zee. Waren de allereerste christenen voornamelijk Joden, aan het eind van de eerste eeuw zijn er vele christenen die de Griekse godenwereld en de Griekse filosofen als hun broekzak kennen. Johannes weeft in zijn evangelie daarom een nieuwe lijn, hij gebruikt voor Jezus namen en beelden waarmee een christen met een Griekse achtergrond uit de voeten kan. Johannes noemt Jezus ‘woord’, Logos en ‘licht der mensen’. Twee namen die iets duidelijk maken van Jezus’ oorsprong die goddelijk is en zich verbindt aan een sterfelijk mensenbestaan. Maar namen die ook iets duidelijk maken van het feit, dat niet iedereen het licht van Jezus wil zien of zijn woord wil erkennen.
Jezus is nu nog klein, zijn leven staat vandaag nog aan het begin en heeft nog geen heldere contouren. Maar wij hebben een voordeel, wij kennen immers zijn levensgeschiedenis al. We weten wat hij vertelde en wat hij deed. We weten hoe zijn leven, dat geëindigd leek met zijn kruisdood, op Paasmorgen een heel nieuwe gestalte kreeg en hoe hij voortleeft in ons midden.
Het feit dat we hier vandaag rond de kribbe bij elkaar zijn, laat iets zien van onze betrokkenheid bij Jezus. Je zou kunnen zeggen dat Jezus’ naam van betekenis is in ons leven. Maar betekenissen kunnen verschuiven, veranderen. Zijn rol kan groter of kleiner worden, oplichten of juist vervagen. Ik stel u daarom voor om op deze kerstmorgen eens te kijken naar welke naam Jezus voor ons draagt, of welke naam u Jezus graag zou willen geven. Met welke naam zou jij Jezus willen aanspreken als je contact met hem zoekt? Welke naam is er voor jou een naam die er toe doet?
Is Jezus voor ons degene die ons kan genezen? Of troost kan bieden? Vergezelt Jezus ons op onze levensweg als een vriend die naast ons gaat? Opent Jezus onze ogen voor het kleine en weerloze? Is Jezus voor ons degene die met ons mee-lijdt? Zouden we niet graag zien dat Jezus de stormen in ons leven tot bedaren brengt? Zoeken we Jezus in de stilte, om samen met hem de Vader te vinden? Zouden we Jezus willen aanspreken als onze broer? Jezus biedt ons een kans om opnieuw te beginnen, onze fouten te vergeven. Hij wil samen met ons het brood breken en delen, eucharistie vieren, dank zeggen. Is Jezus als een licht op ons pad?
Misschien hebt u inmiddels uw eigen naam voor Jezus gevonden of komt er nu een op in uw hart… Onthoud deze. Ga ermee op weg: vandaag en morgen. Spreek Jezus met deze naam aan in de ochtend en in de avond. Zo blijft Jezus levend aanwezig in ons hart en in ons midden.
In het Kerstkind Jezus, in de stal van Bethlehem, is het Woord vlees geworden en het woont onder ons met een naam. Hij is gekomen om in ons hart mee te gaan met ons leven. Geen wonder dat de engelen zingen, geen wonder dat we allemaal bewogen zijn tot vreugde. Dat Jezus mag uitgroeien van kerstkind tot mensenzoon: onze leidsman ten leven. Amen.