Preek op 15-09-2019, 24e zondag door het jaar C, diaken Eelke Ligthart

Openingswoord

Van harte welkom bij de viering van de H. Eucharistie op de 24e zondag door het Jaar.

Vandaag durft de kerk het aan om het hele hoofdstuk 15 van het Lucas evangelie in de liturgie op te nemen. Het verhaal van de verloren zoon, het verloren geldstuk en als eerste het verhaal van het verloren schaap.

In drie gelijkenissen vertelt Jezus over  verliezen en vinden, of beter gezegd

verloren raken en terug gevonden worden. Jezus is in het gezelschap van tollenaars en zondaars die naar hem willen luisteren. Farizeeën en Schriftgeleerden hebben er moeite mee dat Jezus zondaars ontvangt en met hen eet. Het schaap en het geldstuk worden terug gevonden en dat leidt tot grote vreugde, net zoals er in de hemel grote vreugde is over de bekering van een zondaar. Toch laat Jezus er een gelijkenis, de verloren zoon, op volgen die niet zo schematisch is als de twee eerste. Toch keert het verliezen, terug vinden en vreugde er op subtiele wijze in terug.

Preek

We horen over een vader die twee zoons heeft: Hij heeft zijn zoons met liefde gevormd naar zijn beeld en gelijkenis, hun waarden meegegeven als barmhartigheid en recht, die zijn leven kenmerken en kwaliteit geven. Op verzoek van een van de twee zoons, verdeelt hij zijn erfenis.

Heeft u er wel eens aan gedacht, dat deze erfenis niet alleen uit geld heeft bestaan? Maar dat in die erfenis ook de ziel en zaligheid van de vader opgesloten zit? De erfenis die hij met al zijn liefde geplant heeft in het hart en de ziel van zijn twee zoons.

De oudste zoon blijft braaf thuis en doet plichtsgetrouw zijn taken. Hij doet zijn werk, maar een vertrouwensband hebben vader en zoon niet. Er wordt nog maar weinig gepraat, ja over het werk en het weer, maar geen delen van wat er zich in je binnenste afspeelt. Je zou kunnen zeggen dat de oudste zoon zijn ziel heeft afgesloten.

De jongste zoon verkwist zijn vaders erfenis, jaagt niet alleen zijn geld er doorheen maar verkwanselt ook alles waarmee hij is grootgebracht. Wat een teloorgang… drank, vrouwen, vervreemding… In onze tijd zou de jongste zoon misschien voor een goed betaald, maar harteloos beroep gaan, verre vakanties hebben, luxe feestjes vieren, fanatiek sporten, of zich bezig houden met nog andere dingen, die de leegte in je ziel uiteindelijk niet blijken te kunnen vullen.

Als deze jongste zoon zich dan uiteindelijk tussen de varkens bevindt, totaal vervreemd, bijna zelf tot een dier geworden, zonder ziel, realiseert hij zich wat hij heeft verloren! Hij leeft niet meer vanuit het visioen van zijn vader, dat gekenmerkt wordt door liefde, barmhartigheid, geduld en recht. Hij voelt het tot in zijn diepste wezen: hij is door alles wat hij heeft gedaan, beslist geen zoon meer van zijn vader. Hij lijkt zelfs helemaal niet meer op zijn vader! Nee, die gelijkenis is verloren gegaan. Op zijn hoogst zou hij nog een dagloner kunnen zijn, die alleen voor een dag werk heeft en dus aan de genade van anderen is overgeleverd. Maar de vader, die is nog steeds de vader die hij altijd was hij houdt van zijn beiden zonen, ook al gingen ze allebei hun eigen weg. Elke dag hoopt hij dat ze hun ziel bewaren, dat ze niet verloren gaan.

Over zijn jongste zoon maakt hij zich het meeste zorgen, want de oudste bevindt zich gelukkig nog in het ouderlijk huis. Hij gelooft ook, dat wat hij in zijn jongste heeft neergelegd, niet helemaal verdwenen kan zijn. Daarom staat hij elke dag op de uitkijk! Zijn zoon zal echt – vroeg of later – zijn ziel hervinden. Wat een vreugde! Wat verloren was is teruggevonden. Hij omarmt zijn jongste zoon vol barmhartigheid. Zijn visioen is niet teloor gegaan, maar heeft uiteindelijk gewonnen. In de vader en in de jongste zoon! En nu maar hopen dat de oudste zoon ook echt wil komen meevieren. Dat ook in hem de liefde en barmhartigheid voor zijn broer en voor zijn vader het wint. Want ‘wat van de vader was, is ook van hem’. Vaders erfenis ligt ook in deze oudste zoon besloten.

Liefde en recht. Ze staan nogal eens op gespannen voet met elkaar, zeker in onze maatschappij, in de kerk en in verschillende situaties. Wanneer alleen vanuit het recht geoordeeld wordt en naar mensen gekeken, gaan we de essentie van het leven missen.

En ons erfdeel? Is dat ook niet ons geloof dat we hebben meegekregen van onze ouders. Zijn we van huis uit maar gewoon katholiek of is het in de loop van de jaren bij het ouder worden van steeds meer betekenis geworden?

Wat betekent het evangelie voor ons, gewoon een soms mooi verhaal en volgende week een nieuw verhaal?

Of komt het evangelie in ons tot leven en zijn we dankbaar voor barmhartige en liefdevolle ouders en mensen om ons heen? Je zou er de neiging van kunnen krijgen om het weg te leggen en over te gaan tot de orde van de dag.

Laten we liefde en barmhartigheid boven het recht gaan, voor ieder van ons wordt het leven er mooier van. Amen.