Uit een preek van de heilige Augustinus, bisschop van Hippo († 430)

Waarheid ontspruit uit de aarde, gerechtigheid ziet uit de hemel neer

Ontwaak, o mens, voor u is God mens geworden. ‘Ontwaak, slaper, sta op uit de dood en Christus’ licht zal over u stralen’ (Ef. 5, 14). Voor u is God mens geworden.

Gij waart in eeuwigheid gestorven, indien Hij niet geboren was in de tijd. Gij waart nooit bevrijd van het vlees der zonde, als Hij niet aan u gelijk geworden was in het vlees der zonde. Zonder zijn barmhartigheid had eeuwige ellende uw leven bitter gemaakt. Had Hij zich niet onderworpen aan uw dood, dan was de belofte van nieuw leven voor u een ijdel woord gebleven. Was Hij niet te hulp gekomen, dan waart gij verloren. Was Hij niet gekomen, gij waart ten ondergegaan.

Laten wij dus vol vreugde de komst van ons heil en onze verlossing vieren. Laten wij de feestdag vieren waarop Gods grote, eeuwige dag onze zo korte en tijdelijke dag binnentrad.

Hij werd ‘onze gerechtigheid, heiliging en verlossing. Daarom, zoals er geschreven staat: als iemand wil roemen, laat hij roemen op de Heer’ (1 Kor. 1, 30-31).

Want ‘waarheid ontspruit uit de aarde’. Christus die gezegd heeft: ‘Ik ben de waarheid’ (Joh. 14, 6), is immers uit een maagd geboren. ‘Gerechtigheid ziet uit de hemel neer’ (Ps. 85 (84), 12), want, gelovend in Hem die geboren is, is de mens niet door zichzelf, maar door God gerechtvaardigd.

‘Waarheid ontspruit uit de aarde’, want ‘het Woord is vleesgeworden’ (Joh. 1, 14). ‘Gerechtigheid ziet uit de hemel neer’, want ‘elke goede gave, elk volmaakt geschenk daalt neer van boven’ (Jak. 3, 27).

‘Waarheid ontspruit uit de aarde’, het vlees uit Maria. ‘Gerechtigheid ziet uit de hemel neer’, omdat ‘een mens zich niets kan toeëigenen, tenzij het hem vanuit de hemel gegeven is’ (Joh. 3, 27).

‘Gerechtvaardigd door het geloof, leven wij in vrede met God’ (Rom. 5, 1): want ‘de vrede omhelst de gerechtigheid’ (Ps. 85 (84), 11). Dit geschiedt ‘door Jezus Christus onze Heer’, omdat ‘waarheid ontspruit uit de aarde’. ‘Hij is het die ons door het geloof de toegang heeft ontsloten tot die genade waarin wij staan; door Hem ook mogen wij ons beroemen op onze hoop op de heerlijkheid Gods’ (Rom. 5, 2). De Apostel zegt niet: ‘op onze heerlijkheid’, maar ‘op de heerlijkheid Gods’, omdat de gerechtigheid niet uit ons gekomen is, maar ‘uit de hemel neerziet’. Als iemand dus wil roemen, laat hem roemen, niet op zichzelf, maar op de Heer.

Dit verkondigden ook de engelen, toen de Heer uit een maagd geboren werd: ‘Eer aan God in den hoge, en vrede op aarde aan de mensen die Hij liefheeft’ (Lc. 2, 14).

Waardoor komt er immers vrede op aarde? Is het niet, omdat de ‘waarheid ontspruit uit de aarde’, dit is: omdat Christus uit een mens geboren is? ‘Hij is onze vrede, Hij die de twee werelden één gemaakt heeft’ (Ef. 2, 14), opdat wij mensen zouden zijn die Hij liefheeft, door banden van eenheid in liefde verbonden.

Laten wij ons verheugen over deze genade, opdat ‘het getuigenis van ons geweten onze roem mag zijn’ (2 Kor. 1, 12), waarbij wij niet roemen op onszelf, maar op de Heer. Daarom immers is er gezegd: ‘Heer, Gij zijt mijn roem, Gij hebt mijn hoofd opgericht’ (Ps. 3, 4 – Vulg.). Want welke grotere genade Gods kon voor ons oplichten dan dat Hij zijn eniggeboren Zoon tot zoon van de mensen maakte en omgekeerd, de zoon van de mensen tot Zoon van God?

Zoek naar verdienste, zoek naar een oorzaak, zoek naar recht, en zie of gij iets anders vindt dan genade.