– door pater Daniel Maas

Goede Vrienden,

De derde eigenschap van onze menselijke natuur is deze: we zijn gewond door de zonde. We zijn geneigd om dit aspect liever niet onder ogen te zien.

In het midden van vorige eeuw beleefden we een erg invloedrijke beweging die in haar visie op de mens kwaad en zonde had geschrapt: “de humanistische psychologie”. Het ontdekken en leven vanuit eigen gevoelens, zonder rekening te houden met morele waarden, totaal “klantgericht”, stond hierbij centraal. De gekende hogepriesters van deze beweging waren: de Amerikaanse psychotherapeut Carl Rogers ( +1987) de psycholoog van de “niet-directieve” methode, Abraham Maslow (+ 1970) en de profeet van de zelfontplooiing, de marxist Erich Fromm (+ 1980). Het ontdekken van de persoonlijke gevoelens, was voor hen de hoogste norm. En of deze joods-zionistische-vrijmetselaars lobby succes had! Hierbij kwam nog de beroemde kinderarts Benjamin Spock (+ 1998). Hij leerde moeders hoe ze hun kleine kinderen moesten vrij laten, want “er zit niets kwaads in” en ‘ze zullen het zelf wel leren’. Kruipt uw kind van de stoel op tafel en zet het zijn voet in de pot soep en jij hebt het daar moeilijk mee, dan is dat uw probleem, niet het zijne. Het leek erg aantrekkelijk. Zijn psychologische blunder vloog de volgende jaren de wereld rond met niet minder dan tien miljoen exemplaren! Op het einde van zijn leven moest dr. Spock toegeven dat hij enkele generaties terroristen gekweekt had. En de beweging van de “humanistische psychologie” was zo populair dat predikanten van retraites, bezinningsdagen en kapittels vervangen werden door deskundige psychologen voor “counseling”: zoeken naar eigen gevoelens. Het resultaat was dat sinds de jaren ’70 van vorige eeuw, op een paar decennia tijd de seminaries, de kloosters en de kerken voor ruim de helft leeg liepen. Ietwat meer aandacht voor het gevoelen was toen misschien wel goed. We hebben een degelijke, verstandelijke verantwoording nodig van ons geloof, zoals we vinden in de schitterende “Catechismus van de Katholieke Kerk”. Nochtans hebben we er ook nood aan om een kaarsje aan te steken bij een O.L. Vrouwbeeld, even in stilte te knielen in een kathedraal en ontroerd te worden door orgelspel waarvan de klanken langs het gewelf rollen en heel de gewijde ruimte doen zingen. De humanistische psychologie echter, met haar persoonlijk gevoelsleven zonder God, kwaad of zonde te erkennen, heeft uiteindelijk desastreuze gevolgen voortgebracht. Sommige propagandisten van dit winstgevend bedrijf hebben later toegegeven dat ze eigenlijk zelf wel wisten dat ze met een duivels project bezig waren (1).

De dagelijkse ervaring dwingt ons te erkennen dat er een ontwrichting is in de samenleving, in de wereld en ook in onszelf. Er is na-ijver en geweld, leugen en bedrog, haat en moord. Met ons menselijk verstand begrijpen we dat dit echt kwaad is. Toch kunnen we pas door de Openbaring begrijpen wat het “mysterie van het kwaad” eigenlijk inhoudt en dat het veel meer is dan sociaal nadelig. De joods-christelijke openbaring leert ons dat de oorzaak hiervan de zonde is. Het eerste Bijbelboek Genesis maakt ons in hoofdstuk 3 duidelijk dat God voor de mens een heerlijk leven voorzien heeft als een paradijselijk bestaan in gemeenschap met Hem. De mens mag in overvloed eten van alle vruchtbomen, maar moet erkennen dat God zijn Schepper is, die uiteindelijk bepaalt wat goed en kwaad is. De mens is door God geschapen met verstand en vrije wil en wordt nu uitgenodigd eeuwig leven, liefde en geluk van Hem dankbaar te ontvangen. De mens laat zich echter verleiden door de sluwe slang, de satan, de duivel, een gevallen engel, die het heilsplan van God met de mens wil vernietigen. Hij houdt de vrouw leugens en illusies voor en maakt haar wijs dat, wanneer ze in opstand durft te komen tegen God, ze helemaal niet zal sterven maar gelijk worden aan God. De vrouw wordt bekoord van buitenaf en van binnenuit. Ze is niet meer tevreden met het geschapen zijn naar Gods Beeld en Gelijkenis, ze neemt het verlangen van de duivel over om god zelf te willen zijn. Hierna wordt de man verleidt door de vrouw en ook hij neemt haar verlangen over. In plaats van in overvloed te genieten van de vruchtbomen en blij en nederig in de liefde van God te leven, eet ook hij van de verboden vrucht en grijpt hoogmoedig naar de boom van de kennis van goed en kwaad. Het is zoals ouders die voor hun kinderen een heerlijke speeltuin maken en zeggen dat ze het poortje niet mogen openen om niet op de gevaarlijke verkeersweg te komen terwijl de kinderen wantrouwen voeden en denken dat hun ouders hun eigenlijk het plezier van het leven willen onthouden.

De gevolgen van deze verschrikkelijke opstand tegen God zijn enorm. Het verbreken van het vertrouwen en de vriendschap met God brengt een algehele ontwrichting mee: innerlijk wordt de mens zelf ontwricht, de onderlinge relaties worden verstoord en de harmonie met de natuur wordt verbroken. Uiteindelijk worden alleen de slang (de duivel) en de aarde “vervloekt” (Genesis 3, 14 en 17). Tevens is er ook meteen al een heerlijke belofte. Zo is Gods pedagogie in gans de heilsgeschiedenis. De mens roept het onheil zelf over zich af door zijn opstand tegen God en tegelijk geeft God de belofte van een nog groter heil. Hier noemen we die belofte het “oer- of proto-Evangelie”: “Vijandschap sticht ik tussen u (de slang, de satan) en de vrouw, tussen uw kroost (Hebreeuws: zerah = zaad) en het hare. Het zal uw kop verpletteren en gij zijn hiel” (Genesis 3, 15). Eva zal de moeder worden van “alle levenden” (Genesis 3, 20). Ooit zal er in het mensengeslacht een Redder geboren worden die de kop van de slang zal verpletteren. Het is een verwijzing naar de bovennatuurlijke geboorte van Jezus Christus uit de maagd Maria. Een gewone, natuurlijke, menselijke verwekking gebeurt door het samenkomen van een mannelijk zaadcel met een vrouwelijk eicel. Hier wordt gesproken van het zaad van de vrouw. In de natuurlijke orde heeft de vrouw geen zaad, dat komt van een man. Zo verwijst de tekst reeds naar de wonderlijke maagdelijke geboorte van Jezus uit Maria, ontvangen van de heilige Geest en niet vanuit een natuurlijke verwekking.

De mens zal de gevolgen van zijn eigen daden, die hij in vrijheid gepleegd heeft, moeten ondergaan: angst, schaamte en hulpeloosheid, waaruit hij zichzelf niet kan redden. Deze “oerzonde” is niet onze persoonlijke zonde maar wel de natuur, de staat waarin wij allen geboren zijn en waaraan wij deelnemen. Ons verstand en onze wil zijn aangetast. We hebben niet meer het heldere inzicht in Gods goedheid en onze wil is niet spontaan gericht op het goede. Dit willen we in een volgende overweging verder uitwerken en trachten te begrijpen wat “het mysterie van het kwaad” betekent.

(1) COULSON William, ‘Confession d’ un psychothérapeute’, in Le Cep nr. 14, jan. 2001, blz. 54-69 ; en de prof. psychologie KILPATRICK William, « Du christianisme à la psychologie », in Le Cep, nr. 15, april 2001, blz. 44-55.

P. Daniel

Overgenomen van katholiekforum.net